Avrupa tarihi “öteki” ile yaşam tecrübesi konusunda sorunlarla doludur. Farklı dil, din ve ırklarla ortak ve birlikte yaşam sürme konusunda Avrupa’nın zengin bir deneyimi olduğu söylenemez. Bu nedenle farklı ve yabancı olanlar, topluma sonradan eklemlenenlere kuşku ile bakılmıştır. Avrupa tarihi bu açıdan bakıldığında büyük trajedilere de sahne olmuştur. Örneğin Almanya’da Avrupa’nın “ötekisi” olarak Yahudiler yirminci yüzyılın en büyük soykırımıma maruz kalmıştır. Avrupa’da zaman zaman nükseden Antisemitizmi önlemek için yasak düzenlemeler getirilmiş. Ancak bu konuda kitlesel bilinç değişikliği yeterli düzeyde olmadığı ve “öteki” ile birlikte yaşama kültürü yeterince içselleştirilemediği için bugün bile Antisemitizmin kökenleri kazınamamıştır. Yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren Avrupa’nın sosyal, demografik ve dini manzarasını değiştiren yeni gruplar da topluma eklemlenmeye başlamıştır. Renkleri, dilleri ve dinleri farklı olan bu gruplar arasında en görünür ve belirgin olan Müslümanlar Avrupa’nın yeni” ötekileri” olarak algılanmaya başlanmıştır.
Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri açısından da önem taşıyan ve Avrupa Birliği ülkelerinde toplumsal gerginliğe yol açan, hatta sosyal barışı bozacak boyutlara ulaşan önyargılar artık müslümanlara yönelik tehdit algısı ve İslamofobiye dönüşme eğilimi göstermektedir. Korkuların, rasyonel olmayan tepkiler doğurduğu görülmektedir. Avrupa’da sayıları 10-12 milyon olarak tahmin edilen müslümanların artık yaşadıkları ülke vatandaşı oldukları ve geri dönüşlerinin ihtimal dahilinde olmadığı sosyolojik bir gerçekliktir. Politikacılar bu sosyal gerçeği uzun süre görmezden gelmiş ve sorunların gittikçe artmasına zemin hazırlamıştır. Uygarlıklar arası sağlam köprüler atılması, olası sürtüşme kaynaklarının ortadan kaldırılabilmesi için politikacılar, aydınlar, sivil toplum kuruluşları ve dini kurumların İslamofobi ile yasal, politik ve sivil alanda mücadele etmeleri gerektiği apaçık ortadadır.
11 Eylül 2001 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde gerçekleştirilen terör eylemleri dünyanın bütün dikkatini din ve şiddet arasındaki ilişkiye çevirmiştir. Özellikle 11 Eylül saldırılarından sonra İslam ile şiddet ve terör ilintisi sıkça kurulmaya başlanmıştır. Her ne kadar Avrupa’daki müslümanların ekseriyeti yaşadıkları ülke vatandaşlığına geçmiş olsa da ne yazık ki hala “öteki” olarak görülmekte ve 11 Eylül olaylarından sonra “içerdeki tehdit ve düşman” olarak algılanmaktadır. mslümanlar artık bazı kimseler tarafından Avrupa’da bir güvenlik sorunu olarak görülüyor. Avrupa’da Müslümanların “içerdeki tehdit” olarak algılanmalarından dolayı Avrupa Birliği Aralık 2001’de terörle mücadeleye yönelik önlemler kapsamında Common Positions and Framework adında bir belgeyi kabul etti. Üye ülkeler de bunu kendi yasalarına yansıttı. Bu düzenlemeler sonucunda istihbarat birimleri “içerdeki yabacı düşmanları” dini profil kullanarak fişlemeye başladı. İngiltere, Danimarka, Norveç ve Almanya gibi ülkelerde Müslüman öğrenciler dahi potansiyel tehdit oluşturdukları gerekçesiyle fişlendi. Fişleme kapsamı daha da genişletildi ve Müslüman iş adamları, sivil toplum kuruluşları, dernekler ve cami cemaati mensupları da dalga dalda yayılan İslamofobi neticesinde fişlenerek izlenmeye alındı. Fransız araştırmacı Giles Kepel’in, The War for Muslim Minds: Islam and the West başlıklı kitabında, artık radikal grupların Filistin, Irak ve Afganistan’da değil Paris, Londra, Berlin ve Amsterdam varoşlarında taraftar edinmeye çalıştıklarını iddia etmesi Avrupalıların kaygılarını pekiştirmiş ve müslümanları bir güvenlik tehdidi olarak görenlerin sayısını artırmıştır. İslamofobinin varlığı ve yükseldiği yolundaki düşüncelerimiz bilimsel araştırma ve raporlara dayanmaktadır. Örneğin The European Monitoring Centre on Racism and Xenophobia, 11 eylül olaylarından sonra bir çok Avrupa ülkesini izleyen bir çalışma yürüttü. Bu kurum ,araştırma sonunda yayınladığı gözlem raporunda 11 eylülden sonra Avrupa’da müslüman karşıtı tutumların ve taciz olaylarının arttığını belirmektedir. Raporda Avrupalılar arasında azımsanmayacak bir kesimin müslümanlara kuşku ile baktığı ve İslam inancına mensup olanları güvenlik açısından potansiyel tehlike olarak gördükleri ifade edilmiştir. Benzer şekilde İngiltere’de Islamophobia başlığı altında yayınlana iki rapor, İslamofobinin 11 eylülün ürünü olmadığını daha önce de var olduğunu göstermektedir. Bu raporlar İslamofobinin batı ülkelerinde uzun yıllardır bulunduğunu ancak son yirmi yılda daha belirginleştiğini, daha uç ve tehlikeli boyutlara ulaştığını vurguluyor.
Avrupalıların müslümanlara ne kadar kuşku ile baktıklarının en son örneği ise Fransa’da yaşandı. Kamu okullarında başörtüsü yasağı başlatan Fransa’da Türkiye’nin AB üyeliğinin bir tehdit olarak algılandığı ve din farklılığının tartışma konusu yapıldığı görülüyor. IPSOS araştırma şirketi tarafından Le Figaro gazetesi için yapılan bir kamuoyu araştırmasında Fransız halkının yüzde 56’sı bir İslam ülkesi olarak gördükleri Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne girmesine karşı olduklarını belirtmiştir. Türkiye’nin üyeliğine hayır diyenler Türkiye’nin bir Asya ülkesi olduğunu ve halkının müslüman olduğunu belirtmiştir. Yaklaşık yüzde 30’luk bir kesim ise dini ve kültürel nedenlerden dolayı Türkiye’nin “asla” üye olmaması görüşünde olduklarını ifade etmiştir. Fransa Başbakan’ı Jean-Pierre Raffarin de Türkiye’nin kültürel kimliğine karşı açık bir duruş sergilemiş ve “İslam ırmağının laikliğin nehir yatağına akmasını mı istiyoruz?” sorusuyla din farkından dolayı Türkiye’nin üyeliğine karşı olduğunu ima etmiştir. Bu tür kültürcü yaklaşımlar Batı ve İslam dünyası arasında sağlam bir diyalog ve köprü kurulmasını engellemektedir.
Avrupa’daki Müslümanlara ilişkin tartışmaların merkezini çoğunlukla din oluşturuyor. Herkes din üzerine yoğunlaştığı için sosyal, kültürel, ekonomik, hukuki ve siyasi bağlam unutuluyor. Avrupa Müslümanlar bir dizi sorunlar yüz yüzedir. Örneğin birçok Avrupa Birliği ülkesinde İslam bir din olarak tanınmıyor. Bu nedenle kurumsal düzlemde bazı yasal haklardan yararlanamıyor. Siyasal alanda ise müslümanlar vatandaşlık haklarından yararlanamama, siyasal ve kamusal alanda nüfuslarına oranla temsil edilememe, farklı kültürel kimliklerinden dolayı dışlanma ve hatta ırkçı gurupların hedefi olma gibi problemlerle kuşatılmıştır. Ekonomik alanda ise müslümanlar arasında istihdam probleminin olduğu ve işsizlik oranının müslümanlar arasında oldukça yüksek olduğu bilinmektedir. Eğitim, Avrupa’daki müslümanlar için bir başka problem teşkil etmektedir. Avrupa ülkelerinde çok sayıda ilk ve orta dereceli okul öğrencisi Müslüman çocuk bulunmasına rağmen bunlar arasındaki başarı oranının düşük olduğu ve büyük bir çoğunluğunun yüksek öğretim aşamasına geçemediği bilinmektedir. Ayrıca son yıllarda Batı ülkelerinde aşırı milliyetçiğin ve ırkçı akımların güçlendiği görülmektedir.
Bu problemlerin çözümü yerine tartışmaları sadece din boyutuna indirgemek ve müslümanları tehdit olarak görmek ne kısa ne de uzun vadede hiçbir şeyi sorunu çözmeyecektir. Bu nedenle siyasi iktidarlar, bilim adamı, düşünür, medya, sivil toplum örgütleri ile dini kurumların toplumsak, kültürel, ekonomik ve siyasi bağlamı da göz önünde bulundurarak hukuki enstrümanlar ve yeni politikalarla sorunların çözümüne çalışmaları daha yararlı olacaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder