Türkiye, Cumhuriyet’in kuruluş yıllarından itibaren başlayan ve 1950’lerden itibaren ivme kazanan çok büyük değişim yaşamıştır. Sosyal, kültürel, ekonomik ve dini alanlarda yansımaları olan bu değişimler geleneksel toplum yapısı ve kurumlarında köklü değişimlere neden oldu. Yeni ve farklı örüntülüleri olan yapılar, değerler ve sınıflar oluştu. Bu nedenle modern Türkiye’yi tartışırken söz konusu yeni sosyolojik yapıyı göz önünde bulundurmak gerekir. Mahalle baskısı veya daha sosyolojik bir ifadeyle toplum ve çevre baskısı denebilecek sosyal kontrol kentleşme, modernleşme ve farklı sınıfların ortaya çıkması ile etkisini büyük oranda yitirmiştir. Artık Türkiye nüfusunun büyük bir çoğunluğu kentlerde, yani geleneksel mahalle, aile ve sosyal yapıların çözüldüğü yerlerde yaşamaktadır. Kentleşen, modernleşen, sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçen bir toplumda yeni meslekler, yeni sınıflar ve sosyal gruplar oluşmuştur. Bu grup ve sınıfların her biri kendi ilişki ağlarını ve kurallarını inşa etmiştir. Yani toplumdaki fikirler ve eğilimler gittikçe çeşitlenmiştir. Bu sırada değer yargıları ve etik anlayışlarda da değişimler yaşanmıştır. Mahallede baskın olan sosyal yapı ve değerlerin davranışları kontrol etme veya baskı altına alma etkisi gittikçe erimiştir.
Özellikle 1980’li yıllarda başlayan liberal politikalar, pazar ekonomisi, medyada çoğullaşma, eğitimli insan gücünün artışı ve nihayet küreselleşme geleneksel yapıları, ki buna mahalle baskısı diye ifade edilmeye çalışılan sosyal baskı veya kontrol de dahil, bir çok mekanizma ve kurumu etkisi hale getirmiş veya dönüştürmüştür.
Sosyolojik olarak bakıldığında Türkiye gibi modern toplumlarda da, hatta din ve inanç gibi değerlerin daha az etkin olduğu diğer pek çok ülkede de genel bir toplumsallaşmadan söz etmek gerekir. Toplumsallaşma, doğası gereği bazı değer, norm ve kurallara uymayı gerektirir. Bir topluma ait olmak demek, bir kolektif kimliğe sahip olmak demek aslında söz konusu toplum ve kolektif kimlik değerlerini ve geleneklerini benimsemek demektir. Aksi halde uyumlu sosyal hayat diye bir şey söz konusu olamaz. Bu bağlamda modern toplumlarda din mahalle baskısı unsuru veya kaynağı olarak görülemez. Ancak dini inançlar toplumda ahlaki tutum ve davranışların oluşmasına geçmişte katkıda bulunmuştur ve bugün de bulunmalıdır. Bugün geldiğimiz noktada bazı gençlerimizin annelerini bile öldürecek kadar değerden yoksun hale gelmelerine seyirci kalınmamalıdır. Onlara etik değerlerin öğretilmesi ve toplumsal normlara uyumlu davranmalarını öğretmek ise baskı olarak görülmemelidir. Bu noktada geleneklerimiz gibi dini öğretilerden de toplumsal uyum ve barışın sağlanması konusunda yararlanabilmeyiz.
Öğretmen ve İmam karşıt görüşleri mi temsil ediyor?
Türkiye modernleşmesine bir bütün olarak bakmak gerek. Belki de bu noktada sorulması gereken soru şudur? Kurtuluş savaşında etkin olan, cumhuriyetin kuruluşuna liderlik yapan ve sonraki yıllarda da Türkiye’de modernleşmenin aktörleri olanlar kimlerdir? Bu soru günümüz için de sorulabilir? Yani Türkiye’de bugün modernleşme ve değişimin aktörleri kimlerdir? Kurtuluş savaşı ve takip eden yıllarda toplumun bütün katmanlarının sürece dahil olduğunu görüyoruz. Hatta dini inançlar ve değerler bağımsızlık savaşının verilmesinde çok önemli motivasyon kaynağı olmuş, din adamlarının da katkısıyla ülke bu mücadeleye katılmıştır. Unutmayalım ki vatan, millet, namus, bayrak, ülke ve bağımsızlık sadece milliyetçi ve vatanperver bakış açısının değil aynı zamanda dinin de önemsediği değer ve kavramlardır. Bu nedenle Cumhuriyet’in kuruluş yıllarına bakıldığında dindarı, seküleri, okumuşu, okumamışı, köylüsü, kentlisi bütün toplum katmanları birlikte hareket etmiştir. Dini inançların Türk toplumundaki yeri ve önemi de Atatürk tarafından iyi bilindiği için Diyanet İşleri Başkanlığı kurulmuştur.
Din görevlisi ve imamların eğitim, öğretim ve öğretmenlere karşı çıkacakları, toplumun aydınlanmasına muhalefet edecekleri düşünülse ne DİB kurulur, ne İmam Hatip Liseleri açılır be de bugün sayısı 20’yi aşan İlahiyat Fakülteleri kurulurdu. Bütün bu kurumlar ve yetiştirdikleri görevliler ve uzmanlar Türk modernleşmesini farklı kılan unsurlar arasında görülmelidir. İHL ve İlahiyat Fakültesi müfredatlarına bakıldığında temel din bilimleri yanında bütün felsefe grubu derslerinin okutulduğunu, eleştirel düşüncenin teşvik edildiğini, dogmatizmin de köklü biçimde eleştirildiğini görürsünüz. Bu haliyle nasıl olur da imamlar, din görevlileri ve İlahiyat hocaları cumhuriyet değerlerinin verildiği modern eğitime ve çağdaş düşünceye kapalı olabilir?
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder