Belgeler Işığında Türkiye-Endonezya İlişkileri: 1950-2025

 

SUNUŞ

2025 yılında Türkiye ve Endonezya arasındaki diplomatik ilişkilerin tesisisin 75. Yılını büyük bir coşku ile kutluyoruz. İki dost ve kardeş ülke arasında 1950’de başlayan diplomatik ilişkiler her alanda derinleşiyor ve güçleniyor. 2025 yılında Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın Şubat ayında Endonezya’ya resmi ziyareti ve Nisan ayında da Endonezya Cumhurbaşkanı Sayın Prabowo Subianto’nun ülkemize gerçekleştirdiği resmi ziyaret iki ülke arasındaki ilişkileri zirve noktasına taşımıştır.

Diplomatik ilişkilerimizin 75. Yılını kutlamakla beraber, Türkiye ve Endonezya arasındaki ilişkilerin neredeyse 500 yıllık bir geçmişe sahip olduğunu belirtmeliyiz. Osmanlı arşiv belgelerine göre tarihi ilişkiler 16. yüzyılda Aceh Sultanlığı’nın Portekiz baskılarına karşı Osmanlı İmparatorluğu’ndan destek istemesiyle başlamıştır.

Osmanlı Devleti, Endonezya sultanlıklarındaki gelişmeleri takip etmek amacıyla Batavya’da (bugünkü başkent Cakarta) 1881-1882’de bir başkonsolosluk (şehbenderlik) açarak buraya önce bir fahri konsolos sonra da asli bir başkonsolos ataması yapmıştır. Batavya Başkonsolosluğu 1923 yılına kadar açık kalmış ve faaliyetlerini sürdürmüştür. Osmanlı Devleti Fahri Konsolosluğu ilk ofisi ve residansı olarak kullanılan bina bugün Cakarta Tekstil Müzesi olarak hizmet vermekte olup, Büyükelçiliğimiz girişimleri ile adı geçen müzenin önüne bu binanın Osmanlı Devleti Fahri Konsolosluk binası olarak kullanıldığını hatırlatan mermer bir plaket yerleştirilmiştir.

Türkiye, Endonezya’nın bağımsızlığının BM’de onaylanması ile Endonezya’yı 28 Aralık 1949'da tanıdığını ilan ederek 1950'de diplomatik ilişkiler kurmuş ve Cakarta'daki Türkiye Büyükelçiliğini 10 Nisan 1957 tarihinde açmıştır.

Türkiye-Endonezya ilişkileri son dönemlerde ivme kazanmış, iki ülke arasındaki ilişkiler 2011 yılında imzalanan “Türkiye-Endonezya: Yeni Dünya Düzeninde Güçlendirilmiş Ortaklık” bildirisiyle stratejik ortaklık düzeyine çıkarılmıştır. Ayrıca, Sayın Cumhurbaşkanımızın 15-16 Kasım 2022 tarihlerinde gerçekleştirilen G20 Liderler Zirvesi vesilesiyle Bali’yi ziyareti sırasında iki ülke arasında 14 Kasım 2022 tarihinde “Türkiye-Endonezya Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi” (YDSK) tesis edilmiştir.

Türkiye-Endonezya Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi’nin ilk toplantısı Cumhurbaşkanımız Sayın Erdoğan’ın Endonezya ziyareti sırasında 12 Şubat 2025 tarihinde Bogor’da gerçekleştirilmiştir. Türkiye ve Endonezya G20, İslam İşbirliği Teşkilatı, MİKTA, D8 ve BM platformlarında beraber yer alan iki ülke olarak ortak çalışmalar yürütmeye devam etmektedir.

Türkiye ve Endonezya arasındaki siyasi, ekonomik, ticari, askeri ve kültürel ilişkiler her geçen gün güçlenmektedir. Savunma sanayi alanındaki işbirliklerimiz, karşılıklı yatırımlar ve ticaret hacmi artmakta, Cakarta Yunus Emre Enstitüsü, Maarif Türkiye Araştırmalar Merkezi, TİKA ve YTB faaliyetleri ile ilişkilerimiz daha da güçlenmektedir.

“Belgeler Işığında Türkiye-Endonezya İlişkileri: 1950-2025” başlıklı bu çalışma Türkiye ve Endonezya arasındaki diplomatik ilişkilerin öyküsünü belgelerle anlatıyor. Bu kitapçığın hazırlanmasında katkısı bulunan Büyükelçilik Müsteşarı Dr. Reşat Uğur Karacan, Üçüncü Katip Muhammed Kılınç, Üçüncü Katip Ayşe Duran, çeşitli fotoğrafların temininde katkısı olan İsmail Hakkı Turunç ve Anadolu Ajansı’na, Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Arşiv Genel Müdürlüğü’ne teşekkür ediyorum.

 

Prof. Dr. Talip Küçükcan

Türkiye Cumhuriyeti Endonezya Büyükelçisi